Friday, June 16, 2017

ΣΤΗΒ - Περιπέτειας συνέχεια και τέλος

Στο σενάριο-διασκευή-επιμέλεια, ή πώς διάολο τα λένε οι φιλόλογοι, έχουμε το ΝΙΚΟ τον ΠΛΑΤΗ. Καλό παιδί και τον συγχωρώ γι' αυτό που έκανε. Θέλω να πω, αν εκείνο το ανεκδιήγητο "μόλτο μέσα-έξω" ήταν δική του ιδέα, τότε δεν τον συγχωρώ και να τον πάρει και να τον σηκώσει. Αν όμως δεν ήταν δική του ιδέα, αλλά εξυπνάδα του Βιτάλη, τότε ο Πλατής είναι ΟΚ και παίρνει άφεση γι' αυτό που προσπάθησε να κάνει. Ποια είναι, λοιπόν, η αμαρτία αυτού του παιδιού; Μα τι άλλο, παρά οι αυτοσχεδιασμοί του και οι αναχρονισμοί του.

Αυτοσχεδιασμός #01

Εντάξει, θα είμαι ειλικρινής. Καλά έκανε και αυτοσχεδίασε. Δε γίνεται να προσαρμόσεις ένα κείμενο σε κόμικ, σε ταινία, σε μπλουζάκι ή τι θες, τέλος πάντων, δίχως να γίνεις λίγο μόδιστρος και λίγο συγγραφέας ο ίδιος. Δίχως κόψε-ράψε, δίχως προσθήκες κι αυτοσχεδιασμούς, ώστε να προσαρμοστεί το ένα είδος στο άλλο και στις ιδιαιτερότητές του.

Στην εισαγωγή, ο Γατής μας πληροφορεί ότι ο βοηθός του Στηβ, ο Παρασκευάς, είναι δική τους επινόηση. Χμμμ, αυτό δεν είναι εντελώς αλήθεια και μάλλον κάτι άλλο εννοεί εδώ ο Λάμπρος. Ο Στηβ έχει όντως ένα βοηθό, που τον λένε Παρασκευά, απλά ο Τσιφόρος τον χρησιμοποιεί στη χάση και στη φέξη. Βαριόμουν να διαβάσω ξανά το βιβλίο, απ' την αρχή, αλλά ήμουν σχεδόν βέβαιος - με ένα αμυδρότατο αλλά επίμονο αίσθημα περισσότερο, παρά ανάμνηση καθαυτή - ότι ο Στηβ δε δούλευε μόνος του. Έπιασα να ξεφυλλίζω με τη σειρά, μία μία, τις σελίδες του βιβλίου, σαρώνοντας κάπως επιπόλαια το κείμενο, για ένα "Π" ή ένα "Πα". Η επιμονή μου ανταμοίφθηκε. Και να που στη σελίδα 111, πάνω πάνω, διαβάζουμε:

" Από δώ και πέρα η δουλειά γίνεται όμορφα, τακτικά και πολύ έξυπνα. Κάπου στο Λονδίνο, πετάει ένας χοντρός Έλληνας, που τον λένε Παρασκευά και που είναι βοηθός του Στηβ. "

Και πιο κάτω, στον επίλογο της σελίδας 232:

" Ε, λοιπόν, δε θα το πάρει. Γιατί πρόλαβα και το πήρα εγώ. Πώς; Έχω ένα βοηθό... Που δεν φαίνεται ποτέ μαζί μου. Ο βοηθός μου, λέγεται Παρασκευάς, πήγε και το πήρε πριν από τον συνένοχό σας. "

Κι ένα ακόμη, στη σελίδα 282:

" Ο κύριος με το σναπς χαιρετάει και φεύγει. Δεν καταλαβαίνει ότι ένα κοντόχοντρος Ρωμιός που τον λένε Παρασκευά τον ακολουθεί αόρατος κατά πόδας ... "

Σταμάτησα εδώ, καθώς είχα ήδη καταφέρει το στόχο μου. Οι δημιουργοί όχι μόνο δεν επινοούν τον Παρασκευά - κι αυτό είναι προς τιμήν τους - αλλά, πολύ περισσότερο, παραμένουν πιστοί ακόμα και στην εξωτερική του εμφάνιση. Στην πραγματικότητα, αυτό που θέλει να πει ο Γατής είναι - φαντάζομαι - ότι ο Τσιφόρος χρησιμοποιεί σπάνια τον Παρασκευά και γενικά στο παρασκήνιο. Εδώ οι δημιουργοί ξεθάβουν αυτή την πολύτιμη περσόνα και της δίνουν μεγαλύτερη αξία, επινοώντας όχι ακριβώς τον Παρασκευά αλλά το δίδυμο Στηβ - Παρασκευάς. Και πολύ καλά κάνουν, φυσικά, τιμώντας ταυτόχρονα και τον Τσιφόρο, αλλά και την κομιξική παράδοση, που αγαπάει τα δίδυμα πρωταγωνιστής - βοηθός και τα συνώνυμα.

Βας Βας ο Παρασκευάς. Μήπως
τελικά καλύτερα τα βυζόμπαλα;;

Αυτοσχεδιασμός #02

Υπάρχουν, όμως, και αυτοσχεδιασμοί που δε λειτουργούν τόσο καλά και υποτιμούν το κόμικ, υποβιβάζοντάς το σε κατηγορία φαρσοκόμικ. Ένα παράδειγμα είναι το παρακάτω, παρμένο από μια ολόκληρη (!) σελίδα, καθάρης Πλατείας επινόησης. Η εμβόλιμη σεναριακή παρέμβαση (Μιλάνο, σελ.40), γενικά, δεν είναι κακή, αλλά το χιούμορ στο παρακάτω καρέ είναι επιπέδου Αντιρίξ και Συμφωνίξ ...

Χαχα πολύ αστείο. Μια μαϊμού που σκέφτεται, χωρίς να λέει
και τίποτα έξυπνο. Χαχα, η κοιλιά μου. Απ' τη διάρροια.

Το κάνουν κι αλλού κι επίσης κι αλλού. Πι.χι. στο "Βατερλώ", στη σελίδα 30, χρησιμοποιούν τη χαριτωμένη τεχνική της παράλληλης δράσης, όπου πίσω (ή μπροστά) από τα τεκταινόμενα, διαδραματίζεται ένα σύντομο χιουμοριστικό γκαγκ. Τα πιο έξυπνα τέτοια, τα έχω συναντήσει στο "Λεονάρντο" του Philippe Liegeois. Ο Βιτάλης το κάνει επιτυχώς, αλλά είναι εντελώς παράταιρο με την ατμόσφαιρα, που καλείται να δημιουργήσει. Εδώ δεν είναι η φαρσοκωμωδία της Ελληνικής Μυθολογίας. Απ' την αρχή, Βιτάλης και Πλατής μας δείχνουν τη διάθεση να μείνουν πιστοί στο ύφος του Τσιφόρου κι όχι να τα γαμήσουν όλα. Και καλά κάνουν και μπράβο. Αλλά γι' αυτό είμαι κι εγώ αυστηρός. Τέτοια φαρσικά εδώ δεν έχουν θέση, εκτροχιάζουν το κέντρο βάρους και αποτρέπουν τον αναγνώστη απ' το να πάρει το κόμικ σοβαρά. Τον καταλαβαίνω, ωστόσο, απόλυτα τον Βιτάλη, γιατί κι εγώ στην Ελλάδα μεγάλωσα κι αυτά τα κομιξικά ατοπήματα είναι κοινή μας κληρονομιά. Είναι δείγμα της ανωριμότητας του (έστω τοτινού) ελληνικού κόμικ και της παθητικής μίμησης. Είναι δείγμα όλων εκείνων των παιδικών επιρροών, που παλεύουν να εκφραστούν με κάθε ευκαιρία, κατάλληλη ή μη.

Όχι ακριβώς Βατερλώ, αλλά μια ήττα όσο να 'ναι την αρπάζει ο Τσιφόρος.

Αναχρονισμοί

Τώρα, στους αναχρονισμούς-παύλα-αυτοσχεδιασμούς του Πλατή δεν είναι ότι διαφωνώ καθέτως, γιατί είναι αξιοπρεπείς και καλογραμμένοι. Αλλά διαφωνώ τέρμα οριζοντίως γιατί ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΣΙΦΟΡΟΣ, ρε πούστη μου! Γιατί ρε Πλατή, παιδί μου; Τι σε χάλαγε, ρε αδερφέ, στο πρωτότυπο κείμενο κι έπρεπε (στην εισαγωγή της Βαγδάτης) να μου γράφεις:

" Πάνε πολλά χρόνια, πολύ περισσότερα απ' όσα μπορείτε να φανταστείτε, απ' όταν ο πολύς και βαρύς βασιλιάς Μανσούρ έχτισε το "Σπίτι της Ειρήνης", τη θρυλική Βαγδάτη. Από τότε κύλησε πολύ νερό στ' αυλάκι. Τους αιθέρες της μυθικής πόλης δε διασχίζουν πια μαγικά χαλιά, αλλά "τζετ 707" και σύγχρονα πολεμικά αεροσκάφη. Ο καλός χαλίφης Χαρούν Ελ Πουσάχ βαρέθηκε τις τόσες και τόσες αποτυχημένες ίντριγκες του "Ιζνογκούντ" κι αποφάσισε ν' ακολουθήσει τις... συμβουλές του καταχθόνιου Βεζύρη του. Έτσι, και παρά τα αρνητικά γκάλοπ, ο ρεζίλης "Ιζνογκούντ" κατάφερε να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη. Από το "Σταυροδρόμι των Πέντε Ηπείρων" μόνο οι "Χίλιες και Μια Νύχτες" απόμειναν ... και οι Χαλιμάδες ... "

Για κάτσε, τι συμβαίνει εδώ; Τι μαλακία είναι αυτή; Δε λέω, καλογραμμένη. Αλλά μαλακία. Πού πήγε, πάλι, ο Τσιφόρος; Γιατί έχουν μια τάση, όσοι πιάνουν στα χέρια τους τον Τσιφόρο να τον γαμάνε, ρε φίλε; Γιατί κάνει ο καθένας ό,τι του κατεβάσει η γκλάβα; Ας φτιάξουν τις δικές τους ιστορίες και να γράφουν ό,τι παπαριά θέλουνε μέσα. Αλλά όταν λέμε θα γράψουμε Τσιφόρο, να γράφουνε Τσιφόρο, τελεία!

Από τις 108 λέξεις, τίποτα δεν είναι Τσιφόρος, παρεκτός της πρώτης φράσης, η οποία απλά παραπέμπει στο κείμενο του Τσιφόρου. Παραπέμπει, δηλαδή ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΣΙΦΟΡΟΣ. Η δεύτερη και τρίτη είναι μια κομψή ομολογώ μετάβαση του Πλατή στη σύγχρονη εποχή. Παρ' όλα αυτά, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΣΙΦΟΡΟΣ. Κι ακόμα δεν τελειώσαμε! Ολόκληρη εκείνη η παρέμβαση με τον Ιζνογκούντ και τις μαλακίες, ΟΥΤΕ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ ΤΣΙΦΟΡΟΣ! Δεν είναι ούτε καν Goscinny, είναι μια μαλακία και μισή, δίχως έμπνευση και inside joke ΜΟΝΟ όσων διαβάζουν κόμιξ, από μικροί. Εδώ ο Τσιφόρος, εκεί ο Τσιφόρος, πού 'ν' ο Τσιφόρος;; Προσέξτε, δηλαδή, την ειρωνία. Αγοράζεις ένα κόμικ, που γράφει "Στηβ και μπλαμπλα" του Νίκου Τσιφόρου. Την έχεις ήδη "πατήσει" με την Ελληνική Μυθολογία. Κι απ' την πρώτη κιόλας σελίδα και τα πρώτα λόγια που διαβάζεις, δεν βρίσκεις πάλι καμία σχέση με το Νίκο τον Τσιφόρο. Βρίσκεις, όμως, σχέση μ' ένα κοινό (στο οποίο απευθύνονται) το οποίο είναι εξοικειώμενο με την παραγωγή της ΜΑΜΟΥΘΚΟΜΙΞ και δίχως άλλη καλλιέργεια. Αλλά τώρα τι; Σχεδιάσαμε για το ήσσον κοινό ή σχεδιάσαμε για το μείζον κοινό και το μείζονα Τσιφόρο;; Αυτά κύριε Πρόεδρε και κύριοι Δικαστάς. I rest my case.

Να μια εναλλακτική εισαγωγή, μόνο με αποσπάσματα του πρωτότυπου:

" ΒΑΓΔΑΤΗ. Η πόλη - νησί, βρέχεται από τα δυο μεγάλα ποτάμια, τον Τίγρη και τον Ευφράτη. Κάποτε, ο βασιλιάς Μανσούρ, την έκτισε και την είπε "Η κατοικία της ειρήνης". Η Βαγδάτη, με τη παλιά ιστορία... Το σταυροδρόμι των ηπείρων... Ο δρόμος του χρυσού για τα καραβάνια... Η κούνια που κοίμησε το παραμύθι στις χίλιες και μια νύχτες... Όμως μέσα από νερά, η Βαγδάτη ξανανθίζει... Μουσουλμάνοι και λίγοι Χριστιανοί, είναι οι άνθρωποί της. Κοντά τους κι Εβραίοι... Η Ράσελ είναι Εβραία... "

Πόσο δύσκολο πια, πόσο;; Και μένει και χώρος, να βάλεις κύριε Πλατή ό,τι μοντερνισμό και παρέμβαση γουστάρεις. Δε με χέζετε πια, όλοι σας!!! Κανείς από εσάς δεν αγάπησε, πραγματικά, τον Τσιφόρο. Εννοώ κανείς εκτός απ' τον Γατή. Ούτε Βιτάληδες, ούτε Πλατήδες, ούτε Παγώνηδες, ούτε Βλαχάκηδες, ούτε κανείς. Κι απορώ αν τον έχει διαβάσει και κανείς τους. Κι αν τον έχουν διαβάσει, τότε τον διάβασαν από υποχρέωση και το παραμικρό δεν έχουν νιώσει. Κρίμα για τον Τσιφόρο;; Μπα, ο ίδιος χέστηκε. Δε νομίζω να δίνει πια δεκάρα τσακιστή, για τα πάντα όλα, επί και υπό της γης ετούτης. Αλλά κρίμα για το Λάμπρο το Γατή και τον αγώνα του. Και γιατί όχι κι εμένα, που τον αγαπούσα τόσο.

No comments:

Post a Comment